Wat blijft komt niet terug
Wie in de geschiedenis van Zwijndrecht duikt vind allerlei weetjes, gegevens en vermakelijke zaken. Het is natuurlijk wel afhankelijk hoe je de geschiedenis induikt.
Deze week kwam ik weer tal van families tegen die allemaal hun eigen geschiedenis vertellen en wat mij vooral opviel was de perceptie. Ik heb door de jaren heen de gewoonte ontwikkeld om naar de geschiedenis te kijken als een kunstwerk en er omheen te lopen en de vele facetten te ontdekken die ik nog niet eerder gezien had, een kwestie van perceptie
Het is alsof ik de rotonde van de Koninginneweg bekijk door eromheen te blijven lopen. Ik bedoel de fontein waar de de brandweerkazerne stond. Daarmee geef ik meteen een perspectief weer. Een iconisch kunstwerk wat er in de jaren zeventig in de opbouw van Zwijndrecht is gekomen.
Pieter d’Hont, de kunstenaar die dit werk op zijn naam heeft, werkte gezellig aan zijn levenswerk. Hij werd wel gemaand dat het werk op tijd klaar moest zijn door een ambtenaar die toezicht hield op zijn werkzaamheden. Pieter nam er rustig nog een borreltje op maar leverde wel iets moois af waar Zwijndrecht nog steeds trots op is of kan zijn.
Als je nu over de koninginneweg rijdt vind je twee rotondes met beelden van Pieter. Waar op de eerder genoemde rotonde arbeid, geloof, kunst en wetenschap en het leven centraal staat, vind je op de andere rotonde bij de passage de beelden planten, wieden en oogsten. Bij die rotonde stond eerder de koningskerk wat ook een icoon was met zijn glas in lood ramen die een heel bijbels verhaal vertelden.
Ook die kerk die naast de vonkenberg gebouwd werd heeft er maar een bescheiden vijftig jaar gestaan. Pieter D’Hont markeert met zijn werken wel plekken in Zwijndrecht waar opbouw en afbraak een rol spelen. Zijn beeld Sebastiaan met de hoed aan het maaspad, een bronzen beeld waar zijn zoon model voor heeft gestaan, is verdwenen maar niet vergeten. Een opvallend detail is, wie de foto s bekijkt die er van zijn, dat het huis op de achtergrond ook verdwenen is.
Het huis aan het Marsdiep is nog steeds een lege plek zoals de locatie van de koningskerk ook zo lang is geweest. Ook zo een geschiedenis van Zwijndrecht waarin sloop en nieuwbouwplannen toch wel veel stof doen opwaaien. Dat Zwijndrecht een geschiedenis heeft van slopen en wederopbouw vind je ook steeds terug. De afgelopen honderd jaar is daar een heel spoor van te volgen vooral langs en de dijk.
In de wederopbouwperiode na de tweede wereldoorlog zie je Zwijndrecht groeien en komt daar onder andere de brandweerkazerne en de Koningskerk bij die nu alweer verdwenen zijn. De kunstwerken blijven daarmee plekken accentueren waar wel heel wat over te vertellen valt onder andere over de opbouw van Zwijndrecht.
Die opbouw zoals de kerkelijke gemeenschap van Zwijndrecht inzette met de bouw van kerken, denk ook maar aan de piramidevormige kerk van Quist, hebben een toch wel kort leven gehad. Het is weliswaar inherent aan de veranderende maatschappij maar het heeft wel een impact op een gemeenschap. De kerk waar veel jongeren de weg vonden naar hun sociëteit Spooky maar ook de Vonkenberg waar velen hun (trouw)feesten vierden vormt nog steeds een gemis.
Jongeren missen niet alleen die sociëteit maar ook het Trefpunt of de Blue Lagoon. Het is natuurlijk een oudere generatie die dit mist maar alternatieven kwamen er voor vele generaties niet.
Hierin zie je ook een stukje geschiedenis van Zwijndrecht want voordat de eerder genoemde uitgaansgelegenheden er waren had je tal van sociëteiten en jongerencentra. ‘T Swin was daar toch een mooi noemenswaardige club in. Ooit stond daar zelfs de toen onbekende band Pink Floyd geprogrammeerd.
Dat alles anders loopt dan ooit bedacht past wel bij Zwijndrecht. Met alle plannen zie je pracht ambities die het uiteindelijk niet halen of waarbij de verwachting naar de toekomst anders uitpakt ( zoals bij de kerken bijvoorbeeld). De brandweer had gewoon een groter en professioneler onderkomen nodig en heeft dat gelukkig.
Maar wie een beetje thuis is in de ruimtelijke plannen die door de tijd zijn gemaakt of voorgesteld ziet dat er nog wel wat te realiseren valt. Dat dit niet meer gebeurt mag duidelijk zijn. Nieuwe plannen en ontwikkelingen zijn op veel plekken opnieuw ingezet.
Zwijndrecht mag weer eens in een mooie periode terecht komen waar naar de toekomst gericht gewerkt wordt en waar je over honderd jaar terug kan kijken naar een gebied waar heden en verleden hand in hand zijn gegaan. Net zoals de rotonde van Pieter d’Hont waarin de samenleving als geheel centraal staat met moeder en kind in het midden want wie de jeugd heeft heeft de toekomst.
Wat blijft komt niet terug schreef jan Eijkelboom. De beelden van Pieter d’Hont blijven nog maar het is blijvend waken op en over dit soort iconen. Te gemakkelijk verdwijnt iets waarna niemand meer weet waar het gebleven is.
Wie de brandweerkazerne er niet heeft zien staan met zijn slangentoren of de Koningskerk toren met carillon mist het niet. Gelukkig is het carillon bewaard gebleven bij het gemeentehuis en het glas in lood bij de Bethelkerk aan de Rotterdamseweg.
Het is er dus nog wel een beetje maar wie weet nog hoe het zit of zat of koestert de waarde en normen die daar bij passen. Geschiedenis wordt geschreven en daarbij is het handig om ervan te leren want alles van waarde is weerloos.
