Het chanson van Zwijndrecht

Het waren mooie reacties die ik las bij een foto, alles verdwijnt… Het gevoel dat je als mens kan bekruipen als er van alles gebeurt, waarbij je het gevoel verliest alsof je een kind bent die niet beter weet. Iets wat ik heel vaak ben tegengekomen in reacties direct of indirect verdwenen gebouwen met hun herinneringen. De verandering die je eigenlijk niet wil, maar wel gebeurt terwijl je snakt naar die mooie tijd. Het is een gekke tegenstrijdigheid in gevoelens, je wil volwassen worden en kind blijven.
Om een verhaal te schrijven is dat een pracht uitgangspunt. Ik betrap mij er zelf ook wel op dat ik zowel voor als tegen verandering ben.
Zwijndrecht verandert en terwijl ik dat schrijf denk ik aan Ramses Shaffy die Amsterdam bezingt. Zijn stad ziet hij vanuit zijn eigen leven en die invalshoek van deze flamboyante man laat iets anders zien dan de doorsnee mens.
Zwijndrecht is te bezingen zoals Brel Brussel bezingt maar dan wel uit de tijd van de tram die mensen naar het hotel op het Veerplein brengt waar het leven bruisend is met de oversteek naar Dordrecht of de route naar het strand van Oostvoorne en dan met met een tekst ingegeven zoals dat van Shaffy.
Ik zie het Maasplein vanuit de flat en bekijk het plein waar velen zo een mooi verhaal over kunnen vertellen, de cafés waar de agent met veel gezag de vechtersbazen naar buiten gooit of de burgemeester die de dronken man opbrengt naar het gemeentehuis. Zwijndrecht was toen nog een dorp aan de rivier waar de Nieuwlichter zich in haar commune ophield of de zwavelstok verkoopster probeerde te overleven. Of waar de corporatie de mensen hielp om een waardig leven te leiden en de smid nog een bestaan had terwijl de tram niet meer langs zijn huis reed.
In de reacties proef ik het gevoel van dat kleine stukje aarde waar we met zijn allen zo graag gelukkig zijn. Wachten op de tram die niet meer komt maar waar de ruimte van de remise nog niet een nieuwe bestemming heeft en de vertrouwde school met haar eigen waarden staat tegenover de kerk met normen. Gesticht in een tijd met een verbinding naar edelen en ingewikkelde familieverbanden .
Wat missen we in ons gevoel dat we de verandering die er steeds weer komt niet een plek kunnen geven. Honderd jaar geleden bedachten bestuurders al een verandering van de dijk die er door omstandigheden niet kwam. Ik las de vele reacties van de veranderingen die er daarna wel optraden. Ik las steeds weer in een cyclus reacties van het kind, de kunstenaar, de architect of de gewone man/vrouw uit de straat.
Ramses Shaffy verwoordt veel in zijn liedjes het gevoel dat ik lees in de vele reacties over veranderingen. Ik vind zijn verhaal ook wel bijzonder, hoe hij als kind op de trein gezet werd op weg naar zijn verdere leven. Ik voel me daarin wel verwant. Mijn leven speelt zich hier af maar mensen ontvallen mij en ik kijk ernaar alsof ik in de trein zit, waar mensen uitstappen die ik moet gaan missen en de stations die verdwijnen . Zo kan ik mijn ervaring als in een lied wel beschrijven maar ik ben geen zanger en kijk graag naar de vrolijke kant van het leven.
Toch begrijp ik de mensen en hun gevoel goed want de veranderingen bekeken vanuit het moment van een foto, naar het nu is groot. De wijken die opgebouwd werden waar velen hun jeugd sleten en ineens verdwenen laten een leegte achter waar geen gedragen emoties meer liggen. Opa’s en oma’s en andere familieverhalen zijn weg. Lege plekken waar huizen komen, uitgaansgelegenheden die niet meer bestaan omdat ze moeten verdwijnen. Zwijndrecht wordt altijd al doorkruist door infrastructuur die steeds meer ruimte opeist waardoor verandering plaatsvindt die liever niet gezien wordt.
Het zwijndrecht waar ik geboren ben is ruim drie keer zo groot geworden in inwonertal en bij al die gevoelens van mensen die hier nog wel en niet wonen leven de verhalen. Verhalen die te beschrijven zijn als een een geweldige roman waar liefde en geluk hand in hand gaan. Maar waar ook als een chanson een prachtlied over te zingen valt. Ik zie de hoge bomen, het pad van de kerkstoep en de route naar het strand nog lopen. De tram, hij is verdwenen en rammelt niet meer over het spoor. De onderdijk met haar verhalen, de Jordaan, de werf met zijn schepen heeft een nieuwe bestemming. Het leven in de Zwijndrechtse Waard met zijn tuinders en overgebleven monumenten is een geschiedenis die al duizend jaar voortgaat.
Als ik s nachts door het Zwijndrecht van nu rijdt dan zie ik de vele lichtjes waar mensen wonen en leven, waar de trein als een grote rups doorheen raast, de rijksweg in een voortdurende ruis miljoenen voertuigen van noord naar zuid laat razen. De rivier schuurt de bodem en spiegelt vliegtuigen die over haar heen kruisen met de Dordtse dom als uitkijktoren die als een vinger gods al eeuwen het landschap domineert.
De tijd valt daar te lezen terwijl de eeuwen er al gepasseerd zijn. Zwijndrecht verandert steeds waar de dijk zich opwerpt als nieuwe bergen en de waard begrensd. Van het strand van Oostvoorne tot aan de oever van de rivier komt de zee naar ons toe terwijl de echte bergen het water brengen uit de verre oorden om op het drierivierenpunt samen te komen als een oneindige stroom.
De huizen kennen de stilte in de nacht waar in de morgen de gewone mens als constante kracht tevoorschijn komt. Zij maken dat dorp aan de rivier die de wereld aan haar voeten vind en de verandering als een kleed van het leven draagt. Het chanson van het leven, zo mooi gebracht door een Brel of Shaffy, krijg ik ingegeven. Ik denk aan de film De verloedering van de Swieps waar Shaffy in optrad en bedenk met het gevoel wat mensen hebben, het had kunnen heten de verloedering van het Swin.
De grote verandering die steeds weer optreedt in een dorp aan de rivier, waar dorpen verdwijnen, maar de verhalen blijven bestaan. De oever van de rivier waar aan de kade veel mensen hebben staan kijken naar het ijs, het hoog water, de overkant die altijd de andere kant is als je de rivier kruist. De plannen en de uitvoering veranderen, maar het lied blijft klinken als een ballade waar de tekst het gevoel van weleer vertolkt. Ieder jaar is er een nieuw begin waarin hoop,liefde en geluk aan elkaar gewenst wordt. Ik wens jullie veel geluk en ga met hoop en liefde in mijn hart van start. Ik kijk naar onze oevers op oude schilderijen en zie moderne schilders die ze weergeven als blijvende bron van inspiratie.