Van Burgemeester 't Hoff tot de Bruïne, van watertoren tot boerderij
De watertoren in Zwijndrecht en een ander monument in Zwijndrecht de boerderij 't Hoff houden de gemoederen bezig. Nu is de boerderij 't Hoff geen monument of geen benoemd monument maar heeft wel de monumentale betekenis voor Zwijndrecht. De watertoren die naast molen Welgelegen aan de ringdijk verrees in 1897 bestaat korter dan de boerderij 't Hoff.
Boerderijen op verhogingen lagen onder aan de Ringdijk maar ook uiteraard de Lindtsedijk en in de polder. Dat was ook wel nodig omdat ondanks de bedijking men graag droge voeten hield. Van al die boerderijen is 't Hoff de enige , weliswaar herbouwde, hofstede die over is. Van de boerderij 't Hoff is bekend dat deze al sinds de elfde eeuw daar aanwezig was.
De naam is dan ook te danken aan de bekende familie die daar lang heeft gewoond en waarna het genoemd is. De familie die van 't Hoff beklede meerdere generaties het ambt van schout of burgemeester. In de Lindt vormde de boerderij een belangrijke plek. Na de bedijking werd dit de uitvalsbasis voor de ambachtsheren In 1857 vormen Kijfhoek, Heer Oudelands Ambacht en Groote Lindt de gemeente Groote Lindt.
Kleine Lindt en Heerjansdam vormen de gemeente Heerjansdam. Op 18 mei 1880 melden B&W van Zwijndrecht dat door de eventuele financiële gevolgen voorlopig wordt afgezien aan Gedeputeerde Staten voor te stellen om de gemeente Groote Lindt te verdelen. Zes weken later, op 7 juni, ontvangt Groote Lindt een schrijven van G.S. dat Zwijndrecht overweegt tot uitbreiding van de gemeente en wel door een vereniging met Groote Lindt.
Men is benieuwd naar het oordeel van het gemeentebestuur. In augustus wordt een commissie van zeven personen samengesteld om de kwestie te bestuderen. In oktober van dat jaar laat de Provincie weten dat veertien ingezetenen van Heerjansdam en één van Kijfhoek bezwaren maken tegen een eventuele vereniging van Kijfhoek (onderdeel immers van Groote Lindt) met de gemeente Zwijndrecht.
Daarentegen is er ook een ingezetene van Kijfhoek die voorstander is van vereniging. Uit een brief van 8 april 1881 van burgemeester de Bruïne blijkt dat het burgemeester Van 't Hoff van Groote Lindt bekend is dat door de Tweede Kamer een wetsontwerp is aangenomen tot vereniging van beide gemeenten. Interessant om te lezen dat ook Heerjansdam zich met dit proces bemoeit, dat laat zien dat men zich toen al druk maakte om hun autonomie.
Het is ook wel de tijd dat de Bruïne bezig is met het verwerven van gronden aan de Ringdijk die hij in 1890 verkoopt aan de gemeente Zwijndrecht met als notaris de vader van Willy Sluyter. In Nederland worden er tal van waterleidingbedrijven opgericht en zo ontstaat er het waterleidingbedrijf Zwijndrecht en wordt de watertoren gebouwd. Meer dan honderd jaar later praten we weer over de boerderij en de watertoren.
De watertoren is voor de derde keer van vorm veranderd. Het rijksmonument thans in particulier bezit is een toren met een glazen opbouw onder de kap en heeft een soort kroontje gekregen. De ambtenaar die dat goedkeurde is ondertussen voorzitter van het comité die de jaarlijkse watertorenprijs toekent. De prijs is vanwege het feit dat dit in de ogen van de jury een geslaagde transformatie is. Het blijft een rijksmonument.
Binnen is de toren veranderd met verdiepingen waar het waterbassin geopend is als toegankelijke ruimte, die met trap en lift bereikbaar is, en is de opgepluste verdieping met rondom glas een plek met een geweldig uitzicht over de omgeving. Waar eerst het water stroomde , stroomt nu licht en lucht naar binnen. De plannen die er eerst leefden, het uitgraven van de waterkelder rondom en er te komen tot een galerie waren te kostbaar. Nu is het nog steeds zoeken naar de juiste exploitatie.
De boerderij van 't Hoff kwam net een paar punten te kort om een monument te worden. Dat in tegenstelling tot de veranderde watertoren die al rijksmonument was geworden. Inzet van bewoners en oudheidkamer leidde wel tot het motiveren van de gemeenteraad voor het behoud van de boerderij binnen het plan dat de ontwikkelaar (al langer eigenaar) om de boerderij te integreren in het plan.
De boerderij van Pons zoals veel Zwijndrechtenaren het ook wel kenden of Fitnes city blijft daarmee als beeldbepalend element behouden binnen de nieuwbouw zoals de tekeningen het deze week lieten zien. Wat voor mensen die vroeger of eerder actief waren in het wijkplatform wel een verlies is, is de speelplek die ooit beloofd was. In de krant lezen we over de ontwikkeling van het gebied. Frits Lakemeijer senior, oud voorzitter van het wijkplatform en bekend van de kinderboerderij, opgraving Develstein, vond het wel een mooi idee om bij de nieuwbouw een informatiebord te zetten over de geschiedenis van de boerderij en het gebied zoals dat ook bij Develstein staat.
De geschiedenis van het gebied is dus een levendige. De rivier de Dubbel mondde uit in het gebied dat na de bedijking en de Elizabethvloed globaal deze vorm heeft gekregen. Zwijndrecht ligt net als Dordrecht op een eiland, het eiland Ijsselmonde, De Zwijndrechtse waard, benoemd sinds 1006, vormt daarin het gebied van Maas, Devel en Waal(tje). Bij het horen van Boudewijn de Groot over het land van Maas en Waal voelde ik altijd wel iets dat bij mijn omgeving hoorde en niet het gebied in Gelderland ook al wist ik beter. Het zijn de “dutch Mountains”die mij doen verbeelden dat ik in het land van Maas en Waal leef, een gebied met opgestuwde zandduinen omringd met dijken waar burgemeesters uit Dordrecht graag woonden.
Dordrecht viert zijn achthondedjarig stads bestaan, wij kunnen vieren dat we al duizend jaar beschreven staan. Het gevoel van het verdwijnen van monumenten is niet alleen een gevoel maar een werkelijkheid. Wat overblijft is een herinnering die we levend kunnen maken in navolging van de inzet rondom Develstein. Geschiedenis houden we levend door hem te beschrijven, door hem te beleven en in onze identiteit te borgen.
De ingelijfde of gefuseerde gemeenten moet je als identiteit koesteren. Ook in het Gelderse land van Maas en Waal speelt dat. Wij mensen maken de geschiedenis die niet vergeten moet worden maar juist met waardering beloond mag worden door de geschiedenis te vertellen. Een discussie die rondom de naam de Turk in Zwijndrecht ook al eens heeft gespeeld . Vertel dus zoals daar op het naambordje de geschiedenis.
Frits Lakemeijer senior kijkt uit over dat gebied maar kan zich, ondanks zijn hoge leeftijd, nog druk maken over bio diversiteit van bomen in zijn gebied rondom de flat waar hij woont. Rondom 't hoff en de watertoren is of gaat er weer veel in het groen veranderen. Het is een beetje zoals het gezegde, god schiep de aarde maar de Nederlander schiep Nederland. Laten we onze geschiedenis weer herscheppen tot iets moois zonder de kennis van voorgaande eeuwen verloren te laten gaan en het gebied mooi inrichten.
Ik zie de zon schijnen over mijn toetsenbord en heb geleerd vertrouwen te hebben, ik laat mij verwarmen en geniet vanuit de kennis en de geschiedenis van het gebied die ik zal blijven vertellen.
