Naamgeving

16 februari 2009 door Willem Schneider

Een dorp, stad of streek herken je vaak aan zijn naam. De geografische ligging vertelt vaak over hoogte laagte of overwaadbaarheid zoals in Zwijndrecht daar het Swin de aanduiding van is. Zwijndrecht bestaat uit een aantal dorpen. Naast de brug naar Dordrecht, in Zwijndrecht Dordtse brug genoemd en in Dordrecht Zwijndrechtse brug, begint Meerdervoort genoemd naar Claes van Meerdervoort Willemz. Het huis Meerdervoort waar de familie woonde bestaat al heel lang niet meer maar het eilandje in de wijk Meerdervoort herinnert er nog aan met de poort als toegang. Kort ambacht is nooit een eigen dorp of buurtschap geweest maar is een stuk grond wat toegevoegd werd  aan Meerdervoort vanwege het windrecht waardoor die naam ontstaan en gebleven is

Dan heb je ook nog Groote Lindt en kleine Lindt. Ook van deze dorpen, buurtschappen is niet veel meer over.
Het lindtsekerkje is daar nog wel een historisch punt waaraan je de ligging en naam door kan terugherkennen. Het kerkje ligt aan de Zwaluwstraat met een opgang naar de dijk.

De dijk die sinds dertienhonderd zorgt dat we droge voeten en landerijen houden is de oorsprong van de naamgeving. De naam Lindt verwijst ook naar de origine van het gebied wat in dertienhonderd gepacht werd door N. de Lindt zoals ook bij de andere namen van toepassing is. Wie vanaf de lindtsekerk richting Zwijndrecht gaat komt via het Develpark bij Develstein, de plek waar men het kasteel weer wil laten herleven wat daar zo prachtig als heerlijkheid heeft gestaan.

Als je vanaf dat punt door het Develpark gaat kom je in het gebied van de Pieterman waarvan het pietermankerkje nog de enige landmark is. De pietermankerk werd vroeger omgeven door boerderijen en molens en woonhuizen in Oudelands ambacht. Langs de Devel en in het gebied van Oudelands Ambacht was het goed boeren en heeft het gebied zijn naam aan Heer Oudeland te danken. De molens stonden in dit gebied op de Luizenbult of waren gelegen aan de Molenvliet, via de Molenvliet kom je terecht in het dorp Kijfhoek waar het kerkje gelegen aan de Devel een van de oudste punten is en genoemd is en naar Daniel en Arnold van Kijfhoek. Enkele boerderijen hebben het daar gelukkig overleeft. Ook recent zie je daar helaas de historische boerenstulpen door de sloophamer sneuvelen .

Ga je verder langs de Devel dan kom je vanzelf in Heerjansdam  waar de naam al verwijst naar Heer Jan en de ligging op de dam. Het waaltje vormt hier dan weer de natuurlijke grens met Rijsoord oftewel de Riederwaard het hele gebied heeft meer de huidige vorm gekregen na de Elizabethsvloed van 1421.

Als je de route van Heerjansdam terugvolgt naar Zwijndrecht dan zie je de tegenstelling tussen oud en nieuw. De molen van Heerjansdam versus het modernste spooremplacement van Europa maar wel met de historische aanduidingnaam Kijfhoek. Uiteindelijk kom je op de rijksstraatweg uit als je  het Waaltje volgt. De Rijksstraatweg leidt naar het veer van Zwijndrecht en is bekend als Rotterdamseweg. Een weg waar tot in de tweede wereldoorlog de stoomtram mensen vervoerde als moderne openbaar vervoersverbinding van Rotterdam naar Dordrecht na een overstap op het veer. De tramhalte eindigde voor de Bethelkerk.

Aan de linkerzijde komend uit Heerjansdam ligt Sandelingen Ambacht genoemd naar Adriaan van Sandelingen aangrenzend aan H I Ambacht waar het waaltje naar toe loopt. Zwijndrecht is dus eigenlijk een samengeraapt of zeer langgerekt dijkdorp geworden. Het heeft er wel zeven eeuwen over gedaan om zo langgerekt te worden zoals het vandaag de dag is. Straatnamen als Ringdijk of Rotterdamseweg gaven op die manier ook weer waaraan zij hun naam hadden te danken, kerkstoep of lindelaan zijn daar ook mooie voorbeelden van.

Onder aan de Ringdijk stonden sinds dertienhonderd vele boerderijen op verhogingen met een dijkje er om heen. De laatste bij de Rotterdamseweg, de Kerkstraat is in 1977 gesloopt. Bij de aanpak van het gebied rond de Lindelaan werden daar de bewijzen uit die periode van gevonden. De Lindelaan (eerst Molensteeg) is de oudste weg in Zwijndrecht. Het was er in de jaren vijftig zo druk dat er op de kruising met de Bruinelaan zelfs verkeerslichten stonden.

De Lindelaan ( eerst omzoomt met Lindebomen) leidde naar het Lindebos in de Lindt zoals het wel aangeduid werd. Misschien komt daar dan ook wel het bekende rijmpje vandaan; ”Liesje leerde Lotje lopen langs de lange Lindelaan maar toen Lotje niet meer wilde lopen liet  Liesje Lotje staan.”

De bewoners van de Lindelaan zijn begin jaren negentig overvallen door de gemeente  met de vestiging van het voorkeursrecht waardoor de eigenaren hun panden niet meer konden verkopen. De gemeente wilde voorkomen dat projectontwikkelaars aan de haal zouden gaan met de grond. Uiteindelijk heeft de gemeente hun voorkeursrecht opgeheven en is er van de planvorming niet al te veel gekomen en is het nu nog met de huidige crisis afwachten hoe lang het nu nog gaat duren voordat het volledige plan afgehandeld gaat worden. Het is bijna analoog aan het oude volksgedichtje waarbij de gemeente de bewoners liet staan.

De lindelaan liep van origine van de dijk tot ver achter in de lindt. Waar nu de Koninginneweg het einde vormt van de Lindelaan liep deze gewoon door over het gebied waar nog steeds de stadstuin geprojecteerd staat. Daar aangrenzend loopt de Jeroen Boschlaan een naam die pas in de jaren zeventig gegund werd en leidde tot voldoende consternatie, eerst alle bomen weg en toen de naam. Van de ene op de andere dag woonde je aan een andere straat met een nieuw huisnummer. Op sommige huizen hangt nog een oud nummerbordje waar het huisnummer doorgestreept is.

De lindelaan liep door richting Develstein naar de Lindt. De doorgang naar de Lindt werd afgesloten door de komst van het spoor in 1840. De boerderij die daar nog lang gestaan heeft  moest als ze contact wilde houden met het oude achterland richting Pieterman gaan om via de overgang bij de heer Oudelandslaan het contact te onderhouden. Dat was toen de Bootjessteeg die nu eindigt tegenover de Jeroen Boschlaan.

Straatnamen en buurtschappen hebben dus vaker een origine die te herleiden is alhoewel je in de wijk Oudelandsambacht er weinig van terugvindt, daar is gekozen voor componistennamen. Bij de nieuwbouw van Westkeethaven is daar meer rekening mee gehouden  waar bijvoorbeeld op de plek van de Touwslager een touwslagerij heeft gestaan.

Historisch besef, of handelen vanuit historisch besef is een nogal verschillend begrip voor bestuurders. In Zwijndrecht kan je als je meer over de historie wilt weten altijd gaan kijken bij de Vergulde Swaen aan de Rotterdamseweg daar is beslist veel te vinden over het oude Zwijndrecht. Daar staat veel over onze geuren en kleuren beschreven en tentoongesteld.

Gerelateerde straten:
Cookies

Deze website gebruikt noodzakelijke cookies voor een correcte werking en analytische cookies (geanonimiseerd) om de statistieken van de website bij te houden. Marketing cookies zijn nodig voor laden van externe content, zoals YouTube-video's of widgets van Sociale Media. Zie ons cookiebeleid voor meer informatie, of om je instellingen later aan te passen.