Ave verum corpus Refaja

31 oktober 2016 door Chris Moorman

Recent bezocht ik het onderwijsmuseum in Dordrecht om daar een verjaardag te vieren. Jawel daar kan je uitgebreid terecht met of zonder rondleiding in het fraai gerestaureerde monument ontworpen door Sybold van Ravesteijn.  Het gesprek kwam op het Albert Schweizer Ziekenhuis uit vanwege de plek  en alle veranderingen rond ziekenhuizen door de jaren heen.

Het kwam eigenlijk door  de sluiting van het oude Refaja zoals men dat noemde. Nu is voor mij het oude Refaja wat anders dan waar men nu over spreekt.  Daar ging ik op in en vroeg ook aan de deelnemers of zij het Refaja kenden dat naast het onderwijsmuseum gestaan had. Nou dat waren er maar twee waarvan ik er één ben.

Zo kwamen we al gauw verder in de geschiedenis van de ziekenhuizen uit de regio. Zelf ken ik eigenlijk alle ziekenhuizen in Dordrecht die er gestaan hebben en ben in de meeste ook op bezoek geweest al dan niet als patiënt. Ik begon dan ook uit te leggen dat het Refaja wat naast het museum stond een mooi oud gebouw was waar geen operaties uitgevoerd werden. Dat gebeurde in het diaconessenziekenhuis in de prinsenstraat.
Er was een duidelijk verschil in signatuur van de ziekenhuizen  de Katholieken zaten in de Houttuinen en de openbaren gingen naar de Bankastraat terwijl  de protestanten  in het diaconessenziekenhuis  en het Refaja  neerstreken. Refaja betekent ook wel de Heer geneest. Geloof en genezing waren toch wel belangrijke thema’s. dat maakte dan dus ook wel uit naar welk ziekenhuis je ging aangezien er vanuit de denominatie van het ziekenhuis naar je gekeken werd.

Ik verwonderde mij er destijds wel over hoe er in de ziekenhuizen zo een verschil gemaakt werd.  Hadden we toen fora gehad zoals nu op internet dan was er waarschijnlijk een discussie ontstaan als rondom zwarte piet. Ik bezocht het oude Refaja  aan de singel omdat mijn moeder daar was opgenomen. Je fiets plaatste je in de fietsenstalling onder in de put waar ook de auto’s parkeerden, en die waren er toen niet zo heel veel.

Je wachtte dan bij de hoofdingang met de andere bezoekers tot je toegelaten werd en in drommen naar binnen stormde.  Ik rende dan de trappen op om de hoogste verdieping te bereiken om zoveel mogelijk tijd door te brengen bij mijn moeder. Het gebouw was eigenlijk best mooi behalve dat het een ziekenhuis was. Het was meer een soort observatorium en dat vond ik zelf ook wel mooi want in de opgang met trappen kon je ook doorkijken naar beneden. Er was geen operatiezaal dus tal van enge  dingen waren er niet.

In het diaconessenziekenhuis waar ik ook kwam op bezoek en later voor een blindedarmoperatie kwam je terug in een nog oudere  systeem en zeker zulke oude bedden.  Mijn buurman ten tijde van die operatie woonde toen op de Koninginneweg en had een deels geamputeerd been. Hij was duidelijk ; niet zeuren maar gewoon doorgaan”, en in zijn geval was dat wel helder.
Hij woonde met zijn vrouw op de bovenverdieping van de toen nog gesplitste woning en zijn invalidenkar stond beneden naast het huis geparkeerd.  De zorg was duidelijk anders georganiseerd en het was veel meer ;”niet vragen maar dragen en bidden om kracht”.   Ondanks dat dit al ruim vijfenveertig jaar geleden is en iedereen al lang overleden is vergeet ik dat niet.

Het hele regiem in de ziekenhuizen  was anders bezoekerstijden waren vast en zeer strikt. Er werd gerookt in de recreatieruimte en beviel je dat niet dan kwam je maar niet. De gebouwen waar krakkemikkiger  vandaar dan ook de nieuwbouw van het nieuwe Refaja dat we nu benoemen als het oude Refaja. Dat was toen een duidelijke kwaliteitssprong met alles in een gebouw groots opgezet. State of the art voor die tijd.

Mijn moeder heeft de nieuwbouw niet meer meegemaakt en is als patiënt in het diaconessenziekenhuis overleden. Iedereen was verhuisd op een enkeling na en haar laatste reis was naar het Katholieke deel van de Zwijndrechtse begraafplaats waar haar steen nog steeds staat.

Ziekenhuizen hebben nu eenmaal met alles te maken van geboorte en dood.  Over geboorte vind ik het  altijd leuk om te spreken met Zwijndrechters.  Ik ben een Zwijndrechtenaar roept men en dan vraag ik waar ben je geboren? Ja in het ziekenhuis in Dordrecht dus wat ben je dan. Uiteraard is het dan maar ik ben getogen in Zwijndrecht. Ik ben thuis geboren met Dokter Dekker als begeleider.

Zo zijn er veel mensen geboren in het Zwijndrechtse Jacobus ziekenhuis die elders wonen.  Identiteit is niet direct gebonden  aan waar je geboren bent maar waar je je thuis voelt of woont. En dat is feitelijk ook in de naam van een ziekenhuis. Nu vinden er geen geboortes meer plaats in Zwijndrecht omdat de afdeling weer verplaatst is naar Dordrecht en praten we over de locaties van het Albert Schweizer Ziekenhuis.

Maar het gevoel over en rond het ziekenhuis blijft voor iedereen die dit heeft meegemaakt. Kees Thies schreef er ook al eens over. Over de verzorging van zijn moeder in het nieuwe Refaja zoals ik dat benoemde.   Ja ook daar is het voor veel mensen in herinnering het leven een lach en een traan. Als je optelt hoeveel verhalen er wel niet verteld zijn aan verpleegkundigen ,dokters  dan is er veelvuldig die traan maar ook de lach.

Want een ziekenhuis  draagt nog steeds in zijn/haar naam het woord zieken. Als je geneest of bij geboortes  dan is het een lach en bij de sterfgevallen is het een traan. En waar ik mijn moeder verloor in het diaconessenziekenhuis zo verloor ik mijn vader in het nieuwe Refaja.

In alle ziekenhuizen waar ik geweest ben herinner me het meest de zorg. En zo zijn er tal van zusters, doctoren die dan voorbij komen mensen die er hun best deden in hun eigen tijdperk. Ik denk vooral terug aan de leuke voorvallen aan de oude gebouwen die ik gekend heb en waarvan zonder spijt in mijn hart afscheid is genomen. Ziekenhuizen zijn bedrijven geworden waar efficiënt gewerkt dient te worden en waar zakelijk de inzet is.

Een  van de mooie recente herinneringen aan het ziekenhuis  is het bezoek van Tijl Beckant.  Dat was voor zijn tiende van Tijl programma waar het groot omroepkoor het Ave Verum corpus zong in een ketting van mensen. In die ketting nam ik deel samen met mijn dochter, die ook heel mooi zingt. De uitvoering van dit stuk van Mozart deed mensen optillen zoals zij dat aangaven. Bij het terugzien, dat kan nog steeds, zie je en ervaar je dat als je er voor openstaat. 

In die ketting van mensen voelde ik mij prima en had daar ook de gedachten naar al die oude ziekenhuizen met haar geschiedenis van geboorte, dood en genezing.  De bedoeling van de ketting was ook dat genezende deel, de kracht van positiviteit uit de muziek en klank, en dat past dan wel bij de uitdrukking refaja.

Al mijn kinderen hebben te maken met het ziekenhuis, geboren of genezen, mijn ouders en al die anderen die ik ken maar ook ikzelf. Met het Ave Verum corpus van mozart  ligt een mooie verbinding in hoe we vroeger keken naar genezing en hoe we dat tegenwoordig doen.  Mozart  die in begin 18e eeuw zijn muziek schreef  uitgevoerd in het ziekenhuis in de 20e eeuw. In 200 jaar is vooral in de laatste decennia veel veranderd.

We nemen opnieuw afscheid van het oude Refaja met in gedachten  de mooie momenten en emoties die een ieder daar ervaren heeft. ervaren doe ik met de muziek van het Ave verum corpus spelend in mijn hoofd met in gedachten alle verhalen die er daar verteld zijn.

Gerelateerde straten:

Over de columnist

Chris Moorman

Chris Moorman publiceert sinds 1977 artikelen, korte verhalen en columns en is sinds die tijd ook politiek actief binnen de regio Drechtsteden, hij is raadslid in Zwijndrecht. Deed opbouwwerk voor de kraakbond Zwijndrecht, de vereniging de Onderste Steen, woonconsumenten platform Drechtsteden en huurdersraad.

Als ondernemer is hij actief met zijn bedrijven fifth dimension en Lingam en actief voor de vereniging Piramiden en de geologische vereniging Geode. Ook is hij bekend van zijn eigen wierook lijn Chrisjewierook voor wereldvrede.

Het mondaine leven vastgelegd en de Zwijndrechtse oevers vereeuwigd
15 mrt
Het mondaine leven vastgelegd en de Zwijndrechtse oevers vereeuwigd
De bloementuinen van Zwijndrecht
17 feb
De bloementuinen van Zwijndrecht
Een echte winter hebben we niet en koud dat is het pas in Amerika
15 jan
Een echte winter hebben we niet en koud dat is het pas in Amerika
Zwijndrecht  verlicht, kom kijken en groet elkaar.
14 dec
Zwijndrecht verlicht, kom kijken en groet elkaar.
zet een kaars voor je raam vannacht
15 nov
zet een kaars voor je raam vannacht
Cookies

Deze website gebruikt noodzakelijke cookies voor een correcte werking en analytische cookies (geanonimiseerd) om de statistieken van de website bij te houden. Marketing cookies zijn nodig voor laden van externe content, zoals YouTube-video's of widgets van Sociale Media. Zie ons cookiebeleid voor meer informatie, of om je instellingen later aan te passen.