De kathedralen van Zwijndrecht

15 april 2019 door Chris Moorman

Op tal van uren rij ik naar Zwijndrecht. De laatste tijd fiets ik op verschillende uren terug naar Zwijndrecht en kijk dan naar de horizon zoals die op mij afkomt of aan mij voorbij trekt. Een horizon die mij al gauw doet denken hoe vaak die veranderd is of is veranderd. Natuurlijk maakt het wel uit vanuit welke kant je Zwijndrecht benaderd. Of je dat doet via de rivier of over de brug, de rijksweg, binnendoor over de waterschap wegen via buur-gemeenten of gewoon als je uit de tunnel omhoog komt, de horizon ziet er steeds anders uit. Zelfs het tijdstip maakt een enorm verschil.

De Zwijndrechtse waard is al vaker vereeuwigd vanwege haar mooie luchten door bv Jacob van Strij die de open ruimte waar nu de HSL door loopt zo mooi vast legde. Als ik 's-morgens over de brug naar Zwijndrecht rij in het blauwe uur van de ochtend dan wordt ik vaak geraakt door het silhouet dat zich aftekent tegen de horizon. Bekende profielen van wegen en huizen de enorme kathedralen van Heerema op de achtergrond.

Op de weg friemelt het verkeer zich op weg naar haar bestemming door Europa, de regio of gewoon binnen Zwijndrecht op weg naar werk, huis naar waar of met welk doel dan ook. Die enorme gebouwen van de Groot, Grootint en nu Heerema doen mij terugdenken aan al die mensen die vroeger naar hun werk uitzwermden uit de wijken naar de industrie om daar hun noeste arbeid te leveren. Denkend in die herinnering trekken vele fietsers aan mijn geestesoog voorbij.

Mannen in ketelpakken met alpinopetjes op met een broodtrommel achterop die in tal van richtingen verdwijnen als een soort blauwe mieren op weg naar hun mierenhoop. Kathedralen van werk noem ik die liever, die enorme arbeidsintensieve werkplekken, wat Zwijndrecht zoveel werk bezorgde.

Alsof iedereen op weg is naar de kerk in hun gelijkgestemde kleding zoals je dat op zondag zag gebeuren als een ieder op weg was naar zijn eigen kerk. Zoals de kerkgang veranderd is, is ook die gang naar het werk veranderd. Grote werkgevers die dat arbeidsintensieve werk verschaften zijn verdwenen of zijn zover in hun werk gemoderniseerd dat het werk door enkelingen wordt gedaan of zelfs gewoon is opgehouden te bestaan.

Met het verdwijnen van het werk verdwijnen soms hele fabrieken met hun specifieke profiel. De rijstmolen mis ik als ik over het water aankom. Wat ik dan vooral mis zijn de toch wel zo tot verbeelding sprekende namen op de gevel van de verschillende landen maar in de avond schemer of nacht blijft het nieuwe profiel ook wat hebben. De betonfabriek, Schokbeton was vooral ruimtebeslag waarvan nu het kantoor als monument is overgebleven.

Als ik er aan voorbij voer dan zag je de fabriek of het werk veel minder dan bijvoorbeeld de van den Bergh en Jurgens, de Unimills of nu Sime Darby (zoals het nu heet) die nu nog steeds met tal van gebouwen aanwezig is en waarvan de Schoorsteen als een vinger omhoog wijst naar de lucht. Hun oude hoofdgebouw is daadwerkelijk ook een monument waarvan vooral de binnenzijde, niet toegankelijk, een pracht monument is om te zien.

Hoeveel alpinopetjes in ketelpak trokken daar wel niet door de poort om uit te zwermen over de mierenhoop die de fabriek wel leek. Een fabriek met een intern spoor, een ketelfabriek, raffinaderij en laad en los oever aan de rivier. Het verschil aan zware arbeid in de verenigde oliefabriek,de rijstmolen, de beton fabriek of van Leeuwen buizen, de Groot is niet meetbaar anders dan aan de gezichten die 's-middags terugkwamen uit de fabrieken en boekdelen spraken.

Fysieke arbeid eiste wel zijn tol en de omstandigheden per fabriek waren ook anders. De foto s van de personeelsvereniging spraken van mooie ontspaningsavonden of feesten. Het muziekkorps van de VOZ dat op de radio kwam met hun uitzonderlijke prestaties bestond uit personeel en kinderen van de werknemers. Trots was men op de werkgever die daarvoor dan ook wat terug deed. De horizon van de werkgever en werknemer is ook veranderd en er is veel verbetert maar net als de fysieke horizon ook veel veranderd.

Op de oude kaarten zie je waar molens hebben gestaan of boerderijen de oude Maas en de rivier de Thure die anders liepen. De enige molen in Zwijndrecht zie je nu in Heerjansdam en kom je vanuit die kant richting Zwijndrecht dan zie je het profiel anno tweeduizend, Bakens die hoog boven de horizon uitsteken. Bovenop het viaduct van de Rijksweg ( met aan de voet een laatste overgebleven boerderij) of het Munniken viaduct krijg je een goed uitzicht over bebouwing of de drukke industrie van het spoor .

Het spoor wat in 1850 wordt aangelegd om uiteindelijk Meerdervoort te doorsnijden en daarmee de eerste aanzet van doorsnijding van het landschap te bewerkstelligen. Wie op de Munnikensteeg viaduct gaat staan kijken kan nu zien hoe het hart van Kijfhoek gevoed vanuit vier richtingen. Vanuit Rotterdam, de hoekse waard, de Betuwe of het Brabantse achterland. Verbindingen die vroeger door en over de rivier plaats vonden.

Als ik thuiskom op de Koninginneweg sta ik wel eens te kijken naar de verkeersstroom over het spoor die ik al volg als ik over de stadsbrug richting huis naar beneden rij. Eindeloze rijen tankwagens of soms heel leuk wagonladingen auto s die uitsteken boven het geluidsscherm op pad naar nieuwe eigenaren die ze weer heen en weer kunnen brengen over de rijksweg onderweg naar morgen waar dat ook mag zijn.

De horizon van Zwijndrecht die ze dan voorbij zoeven waarbij de reclame van van Leeuwen buizen boven de weg uit toornt . Vroeger raakte ik als kind nog wel eens in verwarring als ik daar bij Rotterdam op de flat langs de rijksweg dezelfde reclame zag. Ik dacht dan dat ik al thuis was maar moest dan nog een hele van Brienenoordbrug over om daar te komen. Tegenwoordig is die van Brienenoordbrug een tweede herkenningspunt voor Zwijndrecht . Dat voornamelijk vanwege de bouw in de Kathedraal van Grootint.

Overal waar ik rij zie ik geschiedenis. Niet alleen fysiek maar ook geologisch. Ik herken de stroomgebieden kijk door de duizenden jaren heen naar vandaag. Vandaag wordt de kathedraal van staalconstructies waar iconen zijn gebouwd, als de tweede van Brienenoordbrug, gesloten. De horizon blijft bepaald worden door de gebouwen en de geschiedenis blijft in het Zwijndrecht waar al duizenden jaren geleefd wordt en werd op donken, achter dijken, gevormd door het water waar wij nu op die oude zeebodem leven met de mooie herinneringen van familie-geschiedenissen of de veilige thuishaven waar afgemeerd kan worden.

Als ik 's-avonds, 's-middags en laat in de nacht naar huis kom blijf ik thuiskomen op mijn geboorte plek, die ik blijkbaar niet los heb kunnen laten, of waarvan ik merk dat zij die verhuisd zijn dat nog steeds koesteren in hun hart. Wat ik koester is de geschiedenis, de identiteit van het gebied, een plek waar heel veel mensen met verschillende achtergronden zich thuis voelen. Waarvandaan over de hele wereld mensen uitgezwermd zijn die dat Zwijndrecht vertegenwoordigen als ambassadeur met warme gevoelens uit dat koude kikkerlandje waar de hele wereld als is samengekomen of doorgestroomd.

Mijn horizon verbreed zich steeds meer als ik zo Zwijndrecht binnen rij en kijk naar de verandering die door de tijd ontstaat. Één ding blijft constant en dat is de zon en de maan die met hun licht de mooie momenten maken op het landschap, de horizon die zich immer veranderend ons gebied maakt tot wat het is.

Gerelateerde straten:

Over de columnist

Chris Moorman

Chris Moorman publiceert sinds 1977 artikelen, korte verhalen en columns en is sinds die tijd ook politiek actief binnen de regio Drechtsteden, hij is raadslid in Zwijndrecht. Deed opbouwwerk voor de kraakbond Zwijndrecht, de vereniging de Onderste Steen, woonconsumenten platform Drechtsteden en huurdersraad.

Als ondernemer is hij actief met zijn bedrijven fifth dimension en Lingam en actief voor de vereniging Piramiden en de geologische vereniging Geode. Ook is hij bekend van zijn eigen wierook lijn Chrisjewierook voor wereldvrede.

Het mondaine leven vastgelegd en de Zwijndrechtse oevers vereeuwigd
15 mrt
Het mondaine leven vastgelegd en de Zwijndrechtse oevers vereeuwigd
De bloementuinen van Zwijndrecht
17 feb
De bloementuinen van Zwijndrecht
Een echte winter hebben we niet en koud dat is het pas in Amerika
15 jan
Een echte winter hebben we niet en koud dat is het pas in Amerika
Zwijndrecht  verlicht, kom kijken en groet elkaar.
14 dec
Zwijndrecht verlicht, kom kijken en groet elkaar.
zet een kaars voor je raam vannacht
15 nov
zet een kaars voor je raam vannacht
Cookies

Deze website gebruikt noodzakelijke cookies voor een correcte werking en analytische cookies (geanonimiseerd) om de statistieken van de website bij te houden. Marketing cookies zijn nodig voor laden van externe content, zoals YouTube-video's of widgets van Sociale Media. Zie ons cookiebeleid voor meer informatie, of om je instellingen later aan te passen.