Zeilboten op de oude Maas

Bij het onderzoeken van allerlei historisch materiaal stuit je vaak zat op materiaal van collega’s.  Dat is vaak leerzaam omdat ze een heel andere benadering hebben. Of het nu mijn collega uit H I Ambacht is of uit Dordrecht  of uit de rest van het land zodra er iets bij is over Zwijndrecht dan prikkelt dat. Een vraag recent was nog het Zwijndrechtse volkslied. Die heb ik nog niet compleet gevonden maar wel leuk dat het weer , na de schoorsteen, een vraag uit het land is. Recent zat ik dan ook te kijken naar oude ansichten uit de regio waarop Zwijndrecht ook voorkwam. Die ansichten waren gepubliceerd in specifieke rubrieken in lokale kranten en toen dacht ik, he Zwijndrecht doet dat niet terwijl er genoeg voorhanden is.

Er zijn genoeg publicaties  waar uit geput kan worden maar er zijn ook genoeg ansichten onder de verzamelaars. Zwijndrecht.net is middels deze column dan toch nog origineel. Een van de ansichten die ik aantrof was een beeld van de Groothoofdskade met het uitzicht op de Zwijndrechtse watertoren en de molen Welgelegen. Daarbij stond de historie leuk beschreven. In 1889 kocht Burgemeester de Bruine een perceel aan de Oude Maas naast molen welgelegen.  Het bleek al snel niet voor zichzelf te zijn maar voor de doorverkoop een jaar later aan de gemeente zelf. Hij had natuurlijk voorkennis over de bouw van de watertoren buitenstaanders zien hierin zijn persoonlijk gewin en benoemen hem als sjoemelende burgemeester. Maar niet alleen hij werd in het bijschrift vermeld maar ook Wethouder Vliegenthart, de eigenaar van de naastgelegen molen Welgelegen. Dit omdat door het verlies van wind de wethouder als eigenaar van de molen vanwege zijn windrecht financieel werd gecompenseerd. Burgemeester en wethouder werden er beslist niet slechter van aldus het bijschrift. Toch was de bouw van de watertoren  in Zwijndrecht na een ontwerp van architect De Jongh iets wat voor de Zwijndrechtse waard nut had want schoon drinkwater was niet alleen voor Zwijndrecht het werd ook geleverd naar H I Ambacht en Oostendam. Dat deze samenwerking om dit maar zo uit te drukken toen al gebeurde was niet zo vreemd. Ambacht had nog geen watertoren cq waterleidingbedrijf.

Nu recentelijk hebben de Burgemeesters en wethouders van Ambacht elkaar de liefde verklaard zoals zij dat uitdrukken. Dat op zich is wel apart als je naar een oud rijmpje kijkt wat waarschuwt voor hen die als vrijer vanuit Zwijndrecht naar Ambacht gaan, Hij mocht meebrengen een dolk en zwaard. Dit om zich te verweren tegen de Ambachter die bang is voor de bruidroof.  De colleges hebben elkaar de liefde verklaard vanwege de financiële tegenvaller die op stapel staat in de wijk de Volgerlanden. Vanuit historisch en geografisch perspectief is samenwerking normaal, maar vanuit identiteits oogpunt zie je dat de raad van Ambacht kijkt zoals het rijmpje de Zwijndrechtse vrijers al waarschuwt. De Ambachtse gemeenteraad gaat eerst eens praten over de verliefdheid van haar college. Het aardige is dat de burgemeester van Dordrecht, de nu vertrokken heer Bandell, als een soort huwelijksmakelaar aanwezig was bij de eerste gesprekken tussen de beide burgemeesters uit de Zwijndrechtse Waard. Burgemeesters spelen dus beslist een belangrijke rol in de historie ook al halen ze de wind uit de molen van de wethouder. Burgemeester de Bruine is altijd benoemd als belangrijke ontwikkelaar van Zwijndrecht. Uit zijn jubileumboek kwamen tal van foto s te voorschijn van Zwijndrecht uit 1917. Daaronder zat ook een foto van de watertoren naast de molen welgelegen met het uitzicht op de Oude Maas. Het was daarom leuk om te zien hoe de foto vanaf het water met de kade van Groothoofd in Dordrecht Zwijndrecht liet zien met zeilschip op de achtergrond. De foto vanuit Zwijndrecht vanaf de dijk met de watertoren en Dordrecht over het water laat ook een zeilschip zien met het Groothoofd op de achtergrond .

Ze zijn redelijk complementair en geven heel goed de sfeer weer van 1900. Op die oude foto s komen telkens weer de veerponten naar voren maar is het ook aardig hoe de onderschriften aan geven hoe de recreatie in die tijd gestalte kreeg. Vakanties waren slechts voor weinigen weggelegd en daarin zie je dat een ondernemer als Fop Smit inspeelde door met zijn schepen naar Rotterdam of Gorinchem te varen met wel vijf tussenstops om daar dan al gauw twee uur over te doen. De huidige plannen onder de naam Hollands Glorie pakken deze tradities weer op maar dan verder uitgewerkt op het land met uitstapjes naar het baggermuseum van Sliedrecht, het Drechtsteden beeldenpark in Zwijndrecht, Ambacht en Papendrecht of natuurlijk de monumentale molens  van Alblasserdam of  de binnenstad van Dordrecht. Historisch en geografisch gezien horen de dorpen en steden uit de regio gewoon bij elkaar maar zodra het om identiteit gaat is iedereen bang deze te verliezen. Een  mooi voorbeeld binnen de regio is Dubbeldam wat op het eiland Dordt zijn status aparte wil behouden. Zodra je er woont noem je jezelf Dubbeldammer in plaats van Dordtenaar maar ook uiteraard Heerjansdam want ook al heet het Zwijndrecht je bent een Heerjansdammer en dat uit zich in gemeenschapszin. En zolang dat behouden wordt binnen de wijken en dorpen gaat het goed met een gemeenschap. Nu met de verkiezingen in het vooruitzicht komt dat zeker bij meerdere partijen plots naar boven. Een mooi voorbeeld zag ik in Ambacht waarbij een belangrijke partij zich gewoon als plaatselijk belang profileerde. Dan denk ik weer even aan het rijmpje Wat de Zwijndrechtse vrijer waarschuwt. We zullen het gaan merken aan de uitslag  van de verkiezingen of de vrijers elkaar zullen gaan vinden in een huwelijk met huwelijkse voorwaarden. Of dat het zal resulteren in de zoveelste herindeling of samenvoeging zoals Zwijndrecht die al vaker heeft meegemaakt sinds haar ontstaan want voor het overige zijn ze met zijn allen gewoon al Drechtsteden en Hollands Glorie.