Namen in Zwijndrecht

28 november 2009 door Willem Schneider

In mijn laatste column begon ik met een spreekwoord. Dit keer had ik in gedachten om eens te beginnen met Zwijndrechtse namen.  Aaigie Pech was zo mooie naam voor de aannemer die overal langs kwam en altijd uitriep ; wat een pech. Mw de klerk een oud buurvrouw van nu 90 jaar jong heeft daar een heel boekwerk aan besteed en daar was ik van zins uit te gaan putten maar bij mijn zoektocht naar andere namen kwam ik eigenlijk op een ander spoor.

Ik kwam uit op het Veerplein waar het Thorhoofd gevestigd was de aanlegplaats voor een rederij Thor die het veer op die plaats exploiteerde. Exploiteerde omdat de veren in Zwijndrecht nu nog als waterbus varen. De pont naar Puttershoek stond bekend als de Brok. Puttershoek waar ook de Zwijndrechtse Nieuwlichters neerstreken is nu bekend als Westmaas. Er verdwijnen dus nogal wat namen, gewoon vergeten of de mensen die erbij horen zijn overleden, verhuisd of verguisd. Hele generaties hebben nieuwe namen gekregen. Sommige namen duiken op zonder dat men weet waar de origine is.

Vreemd is dat niet  als je het inwonersaantal bekijkt per tijdsdeel. Mw de Klerk is dochter van een opzichter van de woningbouw uit Zwijndrecht en is dus goed ingevoerd in de namen vanuit haar jeugd. Ze gaf zelf al destijds aan dat het herinneren van namen soms wel eens lastig was. Als ik uit mijn eigen generatie kijk dan zie ik dat bijnamen al veel wegvielen. Een van de mooiste bijnamen was die van de patatbakker van Galien Sr. Henk was zijn voornaam en door zijn hazenlip kreeg deze de bijnaam Henk de Lip. Mooi omdat een typering beter op een handicap kan ontstaan dan door enig dom handelen. Veel mensen kennen mij ook onder de naam Chrisje Wierook. Dat komt voort uit een eigen merk wierook maar dat ontgaat velen vaak. Men denkt dan dat  dit komt omdat ik wierook verkoop. Zo zie je dus vaker namen ontstaan die contraproductief zijn.

De Zwijndrechtenaar wordt wel peebosser genoemd. Vanwege het bossen van peen. Dat past prima bij de tuinders generatie. Zwijndrechtse Nieuwlichter wordt ook gezien als scheldwoord. Dit verwijst naar de  Christelijke broedergemeente,een groep mensen rond stoffel Muller en Maria Leer waarover ik wel eens eerder gepubliceerd heb. Stoffelianen wordt ook wel gehanteerd verwijzend naar de naam van Stoffel Muller. Hierin zie je het beschimpen terug.

Mensen bewust uitschelden  of willen kwetsen. Toch zien mensen er ook een erenaam in en stellen dan ook terecht dat hiermee zelfs recht gedaan wordt aan die persoon of personen. De Mormonen zie de uitdrukking van De Zwijndrechtse Nieuwlichters dan ook niet negatief maar als erenaam. Omgekeerd komt ook voor. Zo werd de Zwijndrechtse tuinderij plots gezien als een negatieve uitdrukking.

De straten als Bosch, Turk eindigden niet met de uitdrukking straat, plein hof of wat dan ook. Dit was koren op de molen van publicist en oud raadslid van de PvdA Benzakour om een actie te beginnen. Hij stelde dat de naam Turk denigrerend was voor de bevolking die daar woonde en woont uit Turkije. Zelf vond ik dat vreemd omdat ik gewend was met de trein naar Rotterdam te reizen en op de oude huizen ter hoogte van station Zuid altijd de uitdrukking Turk zag staan als trotse uitdrukking.

Toch motiveerde Benzakour – van origine Marokkaan- dat sommige Turken uit die straat er door geplaagd werden bij officiële instanties. Totdat hij dat naar voren had gebracht was er niemand op het idee gekomen om er iets mee te doen. De Turk is een straat die begin jaren zestig gebouwd werd met de economische groei van Zwijndrecht. Veel Molukkers woonden in deze woonwijk en later kwamen  daar Turken en Marokkanen bij.

Het is nu een kleurrijke woonwijk waar ook Ridder Andries woont. Door de actie van Benzakour kreeg de Turk veel aandacht. De gemeente Zwijndrecht was niet van plan om de straatnaam te wijzigen omdat er misschien een Turk last van zou hebben. Misschien kunnen ze Benzakour nu wel de Turk kunnen noemen omdat hij zo vurig strijder was voor het verwijderen van deze naam. De Turk verwijst naar een tuinderij de Turk. Dit staat dan nu ook te lezen op het straatnaam bordje die uit alle actie geplaatst is. Als Turk had ik misschien wel trots geweest op  de straatnaam maar na de actie kan dat niet meer. Ridder Andries is een kleurrijk mens die in de aangrenzende straat woont met de naam Bosch. 

Hij loopt verkleed als ridder rond omdat hij zich zo voelt en dat al zo een twintig jaar. Hij voelt zich als ridder in het bos en voelt zich daar prima thuis zolang het weer hem in zijn flat binnenhoud. Vele namen verwijzen naar scheldwoorden  die later weer een normaal begrip worden. De Molukkers in de woonwijk werden gewoon Indo genoemd en dat is nu een vast begrip, maar een echte Molukker zal daar ook aanstoot aan nemen. Hoe je het ook wendt of keert namen gaan zo een eigen leven leiden. Aaigie pech was een opvallend persoon door zijn uitspraken maar ook door zijn eeuwige korte mouwen winter of zomer.

Benzakour is een opvallend publicist omdat hij dingen direct en opvallend zegt en Chrisje Wierook blijft opvallend door zijn geur, optreden en eigen naam. Henk de Lip door zijn lip en hygiëne maar het mooist en kleurrijkst in Zwijndrecht blijft wat mij betreft Ridder Andries met zijn ontwapenende filosofie en vele televisieoptredens. Ook al wordt hij als dorpsgek versleten is hij een vriendelijk en rustig mens die geen vlieg kwaad doet. Daarin steekt hij af tegen een naam als Toon Boet die in de tweede wereldoorlog een foute groenteman was en zelfs nog de veiling in Zwijndrecht wist op te lichten zo zijn er dus nog veel kleurrijke dingen te vertellen over het Zwijndrechtse.

Een van de leuke dingen is dat door deze column er de geschiedenis van de Zwijndrechtse schoorsteen van Teun van de Ven bovenkwam maar ook een schitterende luchtfoto die heel veel details van Zwijndrecht liet zien. Dat was dus geen pech. 

Gerelateerde straten:
Cookies

Deze website gebruikt noodzakelijke cookies voor een correcte werking en analytische cookies (geanonimiseerd) om de statistieken van de website bij te houden. Marketing cookies zijn nodig voor laden van externe content, zoals YouTube-video's of widgets van Sociale Media. Zie ons cookiebeleid voor meer informatie, of om je instellingen later aan te passen.