Zwijndrecht blijft verwonderen
Er is daadwerkelijk een steen bij de rivier gelegd die het bewustzijn van de historie van Zwijndrecht weer een stukje wakker schudt. De stolpersteine op het veerplein voor Leo Meijer en zijn moeder doen dat in de openbare ruimte. De plaquette in de voormalige raadzaal van Zwijndrecht doet dat daar in de beslotenheid voor de 22 niet terugkeerde Joodse zwijndrechtenaren en noemt alle namen. Maar ook de foto ’s op de facebook pagina van oud Zwijndrecht laten heel wat zien van de Zwijndrechtse historie.
Het mooie van het initiatief voor de zwijndrechtse stolpersteine is dat het niet alleen om een stuk historie gaat maar ook een steen des aanstoots is om bijvoorbeeld het pesten van het heden onder de aandacht te brengen en dat is mooi. Het Veerplein is al heel lang een historisch punt waar veel geschiedenis geschreven is. dat zie je op de vele foto s die nu opduiken die mensen doet verwonderen.
In de zoektocht naar historisch materiaal viel het mij op dat in de publicaties erg weinig geschreven was over de oorlog ,naast het boekwerk Zwijndrecht 1940 1945. Ik vond nog wat over de verzetsstrijder Jan Vrolijk die in 1943 is gefusilleerd en over de gevallenen direct na de inval in 1940 maar niet echt de informatie die ik verwachtte. Natuurlijk is er de overval op het gemeentehuis met de bonnenroof en foto s direct na de oorlog maar toch.
Misschien wil een mens wel meer weten terwijl de ander wil vergeten. Toch door de steenlegging kwam de informatie veel meer naar boven. Over meester Nawijn die onderduikers in zijn huis had en die weggevoerd werden. Met dit detail kwam ook de rol van de politie naar boven.
Een Dordtse politieman Dhr Evers kwam daar prominent naar voren. In de krantenartikelen die ik vond stond over zijn rol veel geschreven. Net als bij de arrestatie van Jan Vrolijk en anderen uit het verzet kwam hier ook later weer het Englandspiel naar boven. De discussie over verraad en wie wel en niet goed was in de oorlog gaat tot op de dag van vandaag voort ook al zou je denken dat een afgesloten hoofdstuk was.
De verhalen krijgen altijd weer een nieuwe dimensie omdat er alleen uit historisch materiaal geput kan worden maar toch ontstaat er wel een beeld. Vooral als je kijkt naar hoe de connecties van mensen lopen. Het geeft soms en beeld van scharrelaars die van twee walletjes willen eten maar ook mensen die oprecht zijn en door anderen als fout beticht worden.
Belangrijker is dat we in een kroonjaar als dit stil staan bij de bevrijding en bij de herdenking aan alle gevallenen en slachtoffers van oorlogen. Op de facebook pagina van oud Zwijndrecht vond ik dan ook leuke foto s en dat is wat mij blij maakt. Foto s uit het alledaagse leven.
Juist hieruit lees ik de historie waar ik misschien wel veel meer naar op zoek was. De ontwikkeling van Zwijndrecht en het hoe en waarom de dingen verliepen zoals ze verliepen. Want juist door de foto’s merk je hoe iedereen zijn eigen perceptie heeft en hoe verhalen een eigen leven gaan leiden. Door het fenomeen social media ontstaat er een nieuwe gemeenschap uit de geschiedenis. Je kan opnieuw een sociale kaart maken van een tijdperk waarin mensen elkaar kenden en ontmoeten. En dat ontmoeten vindt nu weer plaats en iedereen vult zijn stukje.
Over de fabrieken, de voetbal, het vervoer van goederen en personen, de herbergen, cafés, slagers, de muziekvereniging en vooral het wonen. Want wat is er in verschillende periodes om uiteenlopende redenen veel gesloopt en verdwenen. Daar ga ik in de volgende keer wat meer op in.
In het boek van kees Popijus over Zwijndrecht na 1945 is goed te zien hoe Zwijndrecht verandert en gegroeid is. Met alle ontwikkelingen verdwijnen straten en komen er nieuwe bij. Het boek – Zwijndrecht 1945-2000 van dorp naar stad- is een leuk document voor geïnteresseerden die willen zien hoe Zwijndrecht gegroeid is van 15.000 inwoners naar 45.000 . Het is in Walburg verkrijgbaar bij boekhandel de Plantage.
Na 1945 kwamen er veel meer mensen van buitenaf naar Zwijndrecht. Ze kwamen van ver. Nou ja ver? Voor hen die uit de noordelijke provincies kwamen was het ver. Er was vooral contact via brieven aangezien de telefoon ook maar beperkt aanwezig was en de reis naar huis nogal wat minder gemakkelijk was dan heden ten dage. Op de fiets, brommer of met de trein werd er op thuis aangekoerst. Maar wat was thuis.
Thuis was het dorp en Zwijndrecht was toen al voor dat thuisfront de stad. Met alle ontwikkelingen zie je dat de perceptie van de mens en begripsvorming soms erg subjectief is. Nu wil men de buurtsuper behouden maar koopt er zelf niet of besteld via internet met het grootste gemak uit China, Australië. Ookl reist men met dat zelfde gemak ook naar die landen toe.
De maatschappij is voortdurend in beweging en verwondering is iets moois. Iets wat we moeten blijven koesteren. Het verwondert me dat iemand op de fiets stapt in 1960 en naar Friesland fietst. Tegenwoordig lezen we dat mensen de hele wereld doorfietsen voorbereid of niet, heerlijk toch. Blijf je verwonderen.
